Palynologie
Hieronder vind je informatie over palynologie en verwante vakgebieden.
Palynologie of pollenanalyse is het onderzoek aan pollen (stuifmeel van hogere planten), sporen (mossen en varens maar ook schimmels) en andere microfossielen (bijv. dinoflagellaten). Pollenonderzoek kan zowel informatie over de soortensamenstelling van de lokale en regionale vegetatie bevatten alswel de hedendaagse of historische (=paleo)vegetatie. Onderzoek aan pollen wordt daarom in verschillende vakgebieden of subdisciplines toegepast als hulpwetenschap zoals bijvoorbeeld in de paleoecologie, archeobotanie of bij forensisch onderzoek.
Voorbeeld van het toepassen van palynologisch onderzoek in de huidige discussie over klimaatverandering
Natuurlijke klimaatverandering en menselijke invloed op het milieu hebben beide invloed op het biotische (biosfeer) en abiotische delen van het aardoppervlak (atmosfeer en geosfeer). Inzicht in de maximale rek in verandering van het aardoppervlak is vooral in de jaren 1950 tot 1980 vorm gegeven door het heden te vergelijken met de koudste fase van de laatste ijstijd, en met het warme “greenhouse” klimaat uit oudere delen (Eoceen) van de geologische tijdschaal. Daarbij worden paleo-reconstructies (historische vegetatie afgeleid uit pollenonderzoek) gebruikt als “observatie” in de wereld van modellen. Zo kunnen er vergelijkingen gemaakt worden tussen de hedendaagse vegetatie (en bijbehorend klimaat) en vegetaties (en klimaat) over kortere en lange tijdsintervallen uit het verleden met een lengte van enige honderden jaren tot millennia tot meerdere ijstijdcycli. Daarbij kan er thans met een zeer hoge resolutie gewerkt worden waardoor er zo’n hoge standaard is dat de paleodata-reeksen aansluiting vinden bij de korte data-reeksen van ecologen (maximaal ~60 jaar). Op deze manier verstrekt paleoecologisch onderzoek belangrijke informatie voor adviesorganen zoals het IPCC waarop internationaal en landelijk klimaatbeleid gebaseerd worden.
De paleoecologie is een belangrijke drijvende kracht in een groot aantal verwante onderzoeksvelden, waaronder:
(a) het testen en verbeteren van ecologische hypothesen,
(b) natuurbescherming en natuur-restauratie kan worden uitgevoerd op basis van nauwkeurige kennis van de natuurlijke situatie voor het moment waarop de menselijke invloed startte,
(c) temporele resolutie kan over lange tijdsperiodes worden opgevoerd tot een fractie van de generatieduur van de deelnemende planten waardoor effecten van competitie tussen soorten zichtbaar wordt,
(d) hoogwaardige paleodata kunnen de model-validatie sneller en adequater verbeteren,
(e) paleo-ecologische reeksen gecombineerd met moleculair genetische analyses kunnen de richting en snelheid van evolutie blootleggen en de oorsprong van biodiversiteit nader verklaren,
(f) nieuwe technieken van data-analyse ontwikkeld in de olie-exploratie kunnen met veel meer precisie veranderingen in milieu en klimaat detecteren. In omgekeerde richting kan de olie-exploratie verbeterd worden via snelle analyse-technieken bij de boorput,
(g) nieuwe technieken van data-analyse kunnen niet-lineaire processen in aardse systemen (steady-states, tipping-points, rates of change, ecological change, non-linear species composition) ophelderen met een grote afstraling op onderzoek naar milieu- en klimaatverandering,
(h) een verdere ontwikkeling van de ‘ecologische archeologie’ kan significante doorbraken leiden in het begrijpen van processen van menselijke verstoring tijdens de vroege cultuurgeschiedenis waardoor archeologische veranderingen beter geduid kunnen worden.
(i) Geavanceerde paleo-ecologische data-analyse kan de kwaliteit van vooronderzoek bij ondergronds bouwen, en de winning van grondstoffen bevorderen,
(j) nieuwe analyse-technieken van micro- en macrofossielen (stuifmeel en andere dierlijke of plantaardige resten), en de vorming van betere calibratiesets kunnen de kwaliteit van forensisch onderzoek sterk verbeteren.
Brochures
Voor meer informatie over de vakgebieden binnen de palynologie en paleoecologie kunt u een van de onderstaande brochures downloaden.
Brochure Palynologische Kring: Algemene Informatie
Brochure Palynologische Kring – Veenonderzoek
Brochure Palynologische Kring – Archieven in de grond
Brochure Palynologische Kring – Palynologie en archeologie
Subdisciplines
- paleo-ecologie
- palynologie
- ecologie
- (paleo-)klimatologie
- (paleo-)limnologie
- vegetatiekunde
- macro-ecologie
- (archeo-)zoölogie
- taxonomie
- paleogeografie
- (paleo-)oceanografie
- mariene en terrestrische paleobotanie
- archeologie
- forensisch onderzoek
- geochemie en biomarkers
Thema’s
- Global Change (klimaatverandering en menselijke invloed)
- natuurbescherming en natuurrestauratie
- sustainable/duurzaam landschapsgebruik
- macro-ecologie
- evolutie en behoud biodiversiteit
- forensisch onderzoek
- ecologische archeologie
- geologie en biostratigrafie
- hydrocarbon- en grondstoffen exploratie
- (historische) koolstofopslag in venen en andere ecosystemen
Contactpersonen
Heeft u vragen over een bepaald onderwerp (bijvoorbeeld snelle klimaatverandering, land diepzee ijskernen klimaat, global change, tropische paleoklimatologie, klimaat en civilisaties, klimaat en biodiversiteit, archeobotanie, paleoecologie of palynologie en forensisch onderzoek) dan kunt u terecht bij onderstaande personen. De contactinformatie is bekend bij het secretariaat van de Palynologische Kring.
Noordwest Europese palynologie
Marjolein van der Linden (BIAX Consult; tel. 075 6161010)
Frans Bunnik (TNO)
Bas van Geel (UvA; tel. 020 5257664)
Non-pollen palynomorfen
Bas van Geel (UvA)
Tropische palynologie
Henry Hooghiemstra (UvA)
Erik de Boer (UvA)
Forensische palynologie
Stefan Uitdehaag (NFI)
Forensische botanie
Henk van Haaster (BIAX Consult; tel. 075 6161010)
Archeobotanie en botanische macroresten
Otto Brinkkemper (RCE)
Tropische actuoecologie
Antoine Cleef (UvA)